lundi 26 octobre 2009

Bientraitance ou maltraitance?

Au Luxembourg, 5.000 seniors vivent dans des maisons de retraite ou des maisons de soins. Il y a 20 ans, le motif de l'accueil institutionnel était souvent d'ordre social: isolement, logement inadapté ou mort du conjoint. Les maisons de retraite constituaient plutôt des "résidences" pour personnes âgées.

Aujourd'hui, les institutions admettent plus fréquemment des seniors dont la santé physique et/ou mentale est compromise. D'un côté, ceci s'explique par le développement de réseaux performants d'aide et de soins à domicile. D'autre part, les seniors actuels attachent une autre importance à leur liberté, leur autonomie et leur intimité.

Nos maisons de retraite qui depuis près de 20 ans sont étiquetées comme "centres intégrés pour personnes âgées" hébergent de plus en plus des résidents "fragilisés": très âgés, à mobilité réduite, affectés de pathologies multiples, souffrant à des degrés divers de démences. L'âge moyen des pensionnaires est en hausse. La durée moyenne du séjour institutionnel est en baisse. En 2008, selon les statistiques du Ministère de la Famille, près de 1.000 résidents sont décédés.

Dans leur accueil, les CIPA et les maisons de soins sont dans l'obligation de se "spécialiser" pour répondre correctement aux besoins des personnes démentes tout comme des seniors en fin de vie. Ce n'est pas toujours évident puisque les formations initiales ne préparent guère à ces missions. De même, au niveau de leur motivation professionnelle de départ, les jeunes médecins, soignants, thérapeutes ou travailleurs sociaux ne sont pas toujours trop "disponibles" pour faire face aux défis auxquels leur emploi dans les maisons de soins les confronte.

Ma journée de travail de ce lundi m'a amené à parler de politique au bénéfice des personnes âgées devant deux assemblées de seniors "multiplicateurs", engagés activement dans la vie politique et syndicale. Très ouverts au message qui était le mien - veiller à ce que la politique continue à garantir un accueil gérontologique et gériatrique de qualité - beaucoup de mes "participants" ont mis en cause certaines institutions et leur encadrement: effectifs trop réduits, manque de disponibilité, indifférence, motivation défaillante, soins sans égard notamment au niveau des personnes démentes, formes diverses de maltraitement voire de violence...

Le message est choquant. Comment faut-il réagir?

Il me tient à souligner que toute généralisation d'une appréciation négative serait fortement abusive. De nombreuses institutions au Luxembourg se distinguent par un standard très élevé au niveau de leur accueil et de leur soin. S'il ne faut surtout pas taire voire gommer les maltraitances, il serait tout aussi inadmissible d'ignorer les exemples de bonne pratique voire de juger sans discernement.

Une des clés de la qualité constitue la formation continue des personnels. De même, les ambitions, les objectifs, les grands principes et les stratégies d'action institutionnelles méritent d'être documentés formellement, par ex. dans des projets d'orientation ("Betriebsphilosophie").

La gestion qualité devient un nouveau défi au chef des gestionnaires et directeurs. Ce mécanisme d'auto-contrôle et de développement institutionnel doit impliquer le personnel, les "clients" tout comme leurs proches (surtout quand les clients ne sont plus en mesure de réagir eux-mêmes).

Par le biais de la loi dite ASFT, datant de 1998, le Gouvernement - le Ministère de la Famille en l'occurence - est en mesure de procéder régulièrement à des visites sur place pour vérifier que le fonctionnement du service répond aux exigences légales et réglementaires.

Depuis plusieurs années, une ligne téléphonique particulière a été institutée: 247-86 000, "Seniorentelefon", ouvert du lundi au vendredi, de 8.30 à 11.30 heures. Tout citoyen peut y demander des renseignments et conseils voire déposer des "plaintes".

Est-ce suffisant? A croire mes interlocuteurs d'aujourd'hui, il faudrait aller plus loin. Peut-on envisager des contrôles plus sévères, plus fréquents, plus intensifs, non annoncés préalablement? L'ampleur des moyens financiers publics investis justifierait la procédure. Faudrait-il faire faire des enquêtes de satisfaction dont les résultats seraient publiés?

S'il est légitime de mettre en cause les professionnels du métier, il ne faut pas pour autant omettre de responsabiliser les proches que nous sommes. Quand on passe le long des centres pour seniors, force est de constater que, souvent, les parkings réservés aux visteurs sont bien vides. Allez voir dans les halls de réception! Combien de résidents y guettent celles et ceux qui viendraient les voir? Ne risquons-nous pas, par moments, de considérer les maisons de soins comme des "dépôts" agréables qui nous permettent de nous "dédouaner" face à nos obligations?

Nos visites, nos passages, nos présences contribueraient à appuyer les bonnes volontés et les compétences de celles et de ceux à qui nous confions nos pères, mères, grands-parents, oncles, tantes, marraines et parrains.

A bon entendeur salut!

Schoos, le 26 octobre 2009.

Mill Majerus

lundi 19 octobre 2009

Spueren op engem 17. Oktober ?

De 17. Oktober - dëst Joer war dat de leschte Samschteg - ass weltwäit den Dag géint d'Aarmut. Obschons dat fir e räicht Land paradoxal schéngt, gëtt et Aarmut och bei eis.

D'lescht Woch huet de STATEC Zuele virgestalt, déi d'Situatioun 2008 zu Lëtzebuerg beschreiwen. Dobäi geet Rieds vum "Aarmutsrisiko". Dat ass e Critère, ob dee sech international festgeluegt gouff, fir d'Aarmut an Zuelen z'erfaassen. Als relativ arem gëlle Leit, deenen hire Revenu méi kleng ass wéi 60 % vum mëttleren Akommes am Land.

Hei zu Lëtzebuerg liewen deemno iwwer 13 % vun de Biirger am Aarmutsriko. Dobäi gëtt et grouss Ënnerscheeder, je no deem, vu wiem mer schwezzen:
- D'Net-Lëtzebuerger sinn zu iwwer 20 % betraff.
- 17 % vun de Stéit mat Kanner si relativ arem.
- Bei op mannst 3 Kanner klëmmt den Aarmutsrisiko op 25 %.
- Bei Alleinerzieher ass et en erschreckende Prozentsaz vu 44.

Ouni d'sozial Leeschtungen wären romm 40 % vun alle Biirger betraff.

An d'Zäiten, wou et eis finanziell gutt geet, si mir gär bereet, fir ze deelen. D'Solidaritéit deet net weider wéi. Am Ablack ass Krisis. Dem Finanzminister säi Budget fir d'näechst Joer ass alarmant. D'Recetten sinn iwwer 2 Milliarden méi héich wéi déi geplangten Recetten. Mir mussen am Laf vum Joer 1,5 Miliarden Euro léine goen. Dat sinn 3.000 Euro op de Kapp.

Mir kënnen eis dat - wann iwwerhaapt - just ee Joer leeschten. Et sief dann, mir wëllen eise Kanner a Kanskanner eng Schold hannerloossen, déi hir Perspektiven nohalteg pervertéiert. Mir mussen - als Staat a Gemengen - spéitestens vun 2011 un drastesch spueren. Dat heescht net nëmmen, dass mer eis keng nei finanziell Chargen oplueden. Mir mussen eis Ausgaben ferrem zréckschrauwen.

Et besteet de Risiko, dass mer mam Spueren do ufänken, wou et de Betraffenen schrecklech wéi deet: déi "Arem" vun heiheem a vun dobaussen (cf. Entwécklungshëllef).

Gemeinschaften, déi dat maachen, bedreiwen eng geféierlech Scheiklappepolitik. Si si schold un engem gesellschaftleche Klima vu Keelt, vun Entfriemung, vun Ofkapselung, Näid an Haass. Si si mat verantwortlech dofir, dass Aarmutspiralen entstinn; de Krees vun deenen, déi sozial ausgeschloss ginn an déi aus dem System vu sech aus rausklammen, déi demissionnéieren, net méi aktiv matschaffen, gëtt méi grouss. Sou Gemeinschaften si leschtlech fir kee méi attraktiv.

D'Solidaritéit ass net nëmmen en Akt vu selbstloser Generositéit. Si ass en noutwéidegen Investissement fir mar. Si dréit derzou bäi, dass d'Gemeinschaft vu mar a vun iwwermar méiglechst fit a liewenswäert bleiwt.

Mir mussen also op anere Plazen spueren, Plazen, wou et eis, der "Mëttelschicht", e Stéck wäit wéi deet: Steieren um Kannergeld, Kiirzen vun den héiche Renten a Pensiounen, Ënnerbannen vun Abusën am Gesondheetssystem, Aschränkungen bei de finanzielle Wunnengsbauhëllefen?

Vläit stinn an de näechste Méint a Joren d'Gewerkschaftsvertrieder méi dacks bei der Chamber, fir Ambitiounen a Privilegiën ze verteidegen. Vläit gëtt am Beräich vum Sozialdialog d'Ambiance méi rau. Deputéierten, déi hir Responsabilitéit eescht huelen, mussen dat aushalen. Souguer wa Géigner da mengen, si missen op d'Schëpp ze huelen a lächerlech ze maachen. Gewerkschaftler, déi sech fir Solidaritéit engagéieren, sollten do am meeschte kämpfen, wou d'Uleies vun deenen Äermsten aus eiser Mëtt vergiess ginn.

An deem Sënn brauche mer sou Deeg wéi de 17. Oktober.

Schous, de 19. Oktober 2009.

Mill Majerus

lundi 12 octobre 2009

Commémoration nationale!?

Hier, le Luxembourg a commémoré la libération du pays de l'occupation nazie et a rappelé les sacrifices humains que coûtait la Deuxième Guerre Mondiale.

Ces journées, 65 ans après les événements, restent-elles d'actualité. Le souvenir des victimes s'efface avec le décès de celles et de ceux qui avaient survécu aux aventurers et aux horreurs des années 40 à 45 et qui ne risquaient point de les oublier.

Nos parents et grands-parents - témoins directs et participants actifs (souvent malgré eux) - n'ont pas semé la haine. Au lendemain des horreurs, ils avaient compris que l'heure était à la réconciliation et à la coopàération. La construction - souvent lente et douloureuse - de l'Union Européenne en est un fruit de liberté et de paix.

On qualifie volontiers de héros les "morts pour la patrie". Je suis convaincu que, en grande majorité, ils ne se portaient pas "volontaires" quand ils ont été enfermés, torturés, fusillés, déchirés par les obus des troupes alliées.

Ce ne sont pas que des Luxembourgeois qui ont laissé leur santé ou leur vie pour notre pays. Des soldats venus des quatre coins du monde ont partricipé à des guerres sanglantes de libération. Et les soldats allemands qui ont laissé leur vie sur notre sol? Etaient-ils tous volontaires? Adhéraient-ils à un régime qui s'mposait par la force et la terreur?

Faut-il continuer à commémorer? Oui, à condition toutefois que le souvenir reste lié à l'engagement au nom des valeurs citoyennes: liberté, égalité, solidarité, dialogue, coopération, responsabilité, intégration, participation. Pour chacune de ces notions, 65 ans après la guerre de 40 à 45, au Luxembourg, nous restons confrontés à des préccupations de taille et à des chantiers qui requièrent nos contributions. Si nous acceptons ce défi, nous aurons de bonnes perspectives pour prévenir de nouveaux régimes d'horreur.

Luxembourg, le 12 octobre 2009.

Mill Majerus

jeudi 8 octobre 2009

Achtzehn Kinder pro Minute!

Laut FAO (Food and Agiculture Organisation, UNO) leiden weltweit eine Milliarde Menschen Hunger. Das ist jeder sechste.

Unterernährung ist die wichtigste Todesursache bei jährlich 9,2 Millionen Kindern unter 5 Jahren. Das sind jeden Tag 25.000 Kinder, jede Stunde über 1.000, jede Minute 18. Die Zeit, die wir brauchen, um dieses kurze Message zu überfliegen.

Haben wir Westeuropäer, die ein gnädiges Schicksal in den reichen Teil der Erde "verschlagen" hat, das Recht, glücklich zu sein, so lange Babys in anderen Erdteilen, einige Flugstunden weit weg, elendig an Hunger eingehen? Welche Glücklichkeit denn könnten wir uns "gönnen"?

Es ist erschreckend, beschämend, erniedrigend, wenn Bürgerinnen und Bürger aus dem satten Luxemburg nun fordern, man sollte im Bereich unserer Entwicklungshilfe sparen. Unser Staat gibt 1 % des PIB. Vergleichsweise viel! Und doch nur ein winziger Tropfen auf einem glühenden Stein! Dazu kommt das grossherzige Engagement vieler Privatpersonen und NGOs. Sie alle verdienen unsere Anerkennung, unseren Respekt und unsere tatkräftige Unterstützung.

Die Krise trifft Luxemburg. Ja! Sie trifft aber in weitaus dramatischerem Mass die armen Länder unserer Erde. Sie trifft somit Frauen, Männer, Kinder und Jugendliche, die teilweise pro Tag mit einem halben Dollar auskommen müssen.

Warum sollten wir helfen? Christliche "Caritas", religiös untermauerte Nächstenliebe, schlichte menschliche Brüderlichkeit? Schämen wir uns nicht dieser Tugenden, auf denen unsere "Kultur" fusst!

Aber selbst der nackte Egoismus sollte uns in einer mittel- und langfristigen Perspektive zum Teilen ermutigen. Wie lange, meinen wir, werden in einer globalisierten Weltgemeinschaft die Armen unserer Welt einfach passiv zuschauen?

Luxemburg, 8, Oktober 2009.

Mill Majerus

vendredi 2 octobre 2009

Fir de Luca

Haut op den Dag virun 3 Joer ass zu Steesel an der Maison Relais de klenge Luca gestuerwen. E Schaf, deen als Raumteiler do stung, ass beim Spillen ëmgefall. An dobäi gouff de Jong déidlech blesséiert. E léiwe klenge Männchen, dee jidderee gär hat! "Firwat just hien? Hie war dee léiwste vun eis all!" Sou hu si kleng Frënn deen Dag drop gesot. De Luca war dat eenzegt Kand vun der Famill. Seng Mamm, säi Papp a seng Grousselteren waren a sinn ontréischtlech.

Den Dout vun engem Kand an enger Betreiungsstruktur ass kee "fait divers". Net fir seng Famill, net fir d'Erzéierinnen an d'Erzéier an och net fir déi politesch Responsabel.

Wéi konnt et dozou kommen? Gëtt et Instanzen oder Leit, déi Schold hunn an dofir musse riicht stoen. An engem Rechtsstaat decidéiert heiriwwer dat zoustännegt Geriicht. Dat no laangen Enquêten, déi dacks - wéi am Fall vu Steesel - Joren Zäit brauchen.

Vill Leit haten de Schaf do gesinn, wou e stung, an haten sech dobäi näischt geduecht. Jo, et war e grousse schwéiere Schaf. A virum 2. Oktober 2006 war keen op d'Iddi komm, dass dee Miwwel enges Daags e Kand kënnt erschloen. A mol ganz éierlech: Wivill deer Miwwelstécker stongen (a stinn nach ëmmer) a Schoulklassen, Foyerën, Internater, Veräinssäll a soss doruechter, wou Kanner oder Jonker spillen a rolzen? Dat ouni, dass ee se gesäit an/oder eppes dozou seet!

Wann d'Geriicht iirgendwann dësen oder deen fir "schëlleg" erkläert an domatten implizit anerer "fräi schwezt", hu mer dann eng "gerecht" Äntfert op d'Fro no der Verantwortung fir deem klenge Luca säi Liewen?

D'Fro a meng Skepsis heesche sécher net, dass d'Police an d'Geriichter fir näischt schaffen. Mä, déi Äntfert, déi si ginn, geet net duer. An der Verantwortung fir d'Sécherheet vun de Kanner stinn der vill: de Staat, deen de Kader setzt, Gemengen an hir Techniker, Trägergesellschaften, Erzéierinnen an Erzéier, Léierpersonal, Elteren, déi hir Kanner an d'Betreiungsstrukturen oder an d'Schoul bréngen. All zesummen brauche mir oppen An, déi méiglech Risiken gesinn. Mir brauche matenaner de fairen Dialog, fir dass mer am Interessi vun de Kanner zesumme schaffen, dat besonnesch och am Beräich vun der Sécherheet. Dat si mer dem Luca schëlleg. Dat si mer all eise Buzzen schëlleg, déi Dag fir Dag dohinner ginn.

D'Sécherheet ass awer net deen eenzege Prinzip, deen an der Erzéiung wichteg ass. Well soss hu mer besser, eis Kanner an eis selwer a Käfeger ze setzen. Do iwwerliewe mer, mä mir erstécken lues a sécher. Kanner mussen deerfe spillen, rolzen, turnen, entdecken, lafe, sprangen, Abenteuer erliewen, sech verstoppen, verréckt sinn, heinsto och net follegen... Dat ass néideg, fir datt si frou wuessen, Selbstvertrauen entwéckelen, un d'Liewe gleewen. An all dat ass a bleiwt gekoppelt u Geforen a Risiken.

Mir wëssen dat als Elteren, als Erzéier (m/f) , als Schoulmeeschteren (m/f), als Animateuren (m/f) vu Kanner- a Jugendveräiner. D'Lektioun vu Steesel deerf net dozou féieren, dass mer "demissionnéieren". Och da wär de Luca fir näischt gestuerwen.

Dës Zeilen si fir de Luca a fir seng Elteren. Si sinn awer och fir d'Erzéierinnen an d'Erzéier aus der Maison Relais vu Steesel. Si si fir déi vill Leit, déi am Fall vu Steesel mat gehollef, mat gelidden a mat getrauert hunn. Si si fir all déi Architekten, Ingénieuren, Gemengenaarbechter, Pädagogen, Beamten an Elteren, déi mat denken, mat plangen a mat schaffen, fir dass eis Kanner frou a sécher an d' Schoul, an d'Maison Relais oder an hire Veräin kënne goen.

Schous, den 2. Oktober 2009.

Mill Majerus